بررسی تغییرات عملکرد جنسی زنان عقیم سازی شده در مراجعین به بیمارستانهای منتخب شهر تهران در سال ۱۳۸۳

زمینه و هدف: عقیم سازی در زنان، بعد از مصرف قرص های ضد بارداری خوراکی، دومین روش پیشگیری از بارداری مورد استفاده در کشور می باشد، ولی با این وجود عملکرد جنسی متعاقب استفاده از این روش کمتر مورد توجه قرارگرفته است. اثرات عقیم سازی روی افراد بسیار متفاوت است. تأثیرات منفی آن ناشی از علاقمندی به حفظ قدرت باروری است و تأثیرات مثبت آن ناشی از رفع ترس از حاملگی ناخواسته و قطع عوارض استفاده از سایر روش های پیشگیری از بارداری است. مطالعات گذشته نگر معمولاً نشان دهنده تغییرات مثبت یا منفی در وضعیت فعالیت جنسی بعد از عقیم سازی اند؛ ولی مطالعات آینده نگر، بیشتر نشان دهنده عدم تغییر و یا بهبودی در وضعیت عملکرد جنسی می باشند. با توجه به اهمیت عملکرد جنسی و درصد بالای استفاده از عقیم سازی در میان روش های پیشگیری از بارداری در ایران و با توجه به کمبود اینگونه پژوهشها در کشور، مطالعه حاضر با هدف بررسی تغییرات عملکرد جنسی زنان عقیم شده در مراجعین به بیمارستان های منتخب شهر تهران در سال 1383 صورت گرفت. روش بررسی: مطالعه روی 106 خانم داوطلب عمل عقیم سازی در بیمارستان های منتخب شهر تهران قبل از عمل و 3 ماه پس از عقیم سازی انجام شد. کلیه نمونه ها ایرانی و با نمره اضطراب و افسردگی کمتر از 2 (با آزمون scl90) بودند و در دوران غیرنفاسی (حداقل یک سال بعد از آخرین زایمان) عقیم سازی شده بودند. شوهران تمامی نمونه های مورد بررسی نیز تنها یک همسر داشتند. گردآوری داده ها با مصاحبه ساختار یافته بود که فرم های آن شامل دو بخش سؤالات دموگرافیک (18 سؤال) و بخش عملکرد جنسی (16 سؤال) در مورد مراحل میل جنسی، انگیزش جنسی، ارگاسم، مرحله فرونشینی و رضایت جنسی بود. اعتبار فرم های اطلاعات با روش اعتبار محتوا و اعتماد آن از طریق آزمون کرونباخ آلفا سنجیده شد. فرم های مصاحبه قبل از عمل عقیم سازی و 3 ماه بعد از آن توسط یک کارشناس ارشد مامایی تکمیل شد. داده های تحقیق با استفاده از آزمون تی زوجی و با کمک نرم افزار spss(10) بررسی و سطح معنی داری 05/0 در نظر گرفته شد. نتایج: یافته های پژوهش نشان داد میانگین سنی خانمها 2/47/33 سال بود و اکثر خانمها بی سواد (6/56%) و خانه دار (7/87%) بودند و شغل همسر اکثر آنها (9/51%) آزاد بود. میانگین تعداد حاملگی خانمها 3/17/3 و میانگین تعداد فرزندان آنها 9/02/3 نفر و آخرین روش پیشگیری از بارداری مورد استفاده قبل از عقیم سازی در اکثر افراد (34%) قرص بود. درآمد ماهیانه خانواده در اکثر خانمها (1/32%) بین 150–100 هزار تومان و اکثر آنها (7/54%) دارای منزل شخصی بودند. بررسی ها نشان داد که در میانگین درصد نمرات مراحل مختلف نزدیکی جنسی شامل میل جنسی، انگیزش جنسی، ارگاسم و عملکرد جنسی بعد از عمل عقیم سازی نسبت به قبل از آن تغییرات معنی داری وجود نداشت؛ اما میانگین درصد نمرات مرحله فرونشینی و احساس رضایت جنسی به طور معنی داری افزایش داشت (05/0p<) و به ترتیب از 7/202/68 به 4/216/71 و 5/201/60 به 5/213/64 رسیده بود. نتیجه گیری: با توجه به یافته های پژوهش حاضر می توان گفت که سه ماه بعد از عمل عقیم سازی، عملکرد جنسی نسبت به قبل از عمل در کل تغییری نکرده بود و به جز مرحله فرونشینی و احساس رضایت جنسی که بعد از عمل عقیم سازی بهبود یافته بودند. باقی مراحل افزایشی جزئی نسبت به قبل از عمل در پیگیری سه ماهه نشان دادند. با توجه به اینکه عوامل مختلفی همچون فرهنگ، مذهب، ویژگی های فردی، شیوه زندگی و تصویر ارائه شده از زن در رسانه های گروهی و نیز عوامل دیگری به غیر از روش جلوگیری از بارداری، به عنوان یک امر کاملاً شخصی و منحصر به فرد بر عملکرد جنسی تأثیر دارند، یافته ها قابل توجیه می باشند. انجام مطالعات مشابه با پیگیری طولانی تر پیشنهاد می شود.